Cynnig Parc Cenedlaethol Newydd Cymru

Trosolwg

Wedi'i ddiweddaru ddiwethaf ar y 29 o Fai 2025.

Ewch i Wales’s New National Park Proposal i weld y dudalen hon yn Saesneg.

Y newyddion diweddaraf: Mai 2025

• Rhyddhau adroddiad ymgynghoriad cyhoeddus 2024 - Cynhaliodd Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) ymgynghoriad cyhoeddus yn ystod hydref 2024 ac ymatebodd bron i 2,000 o bobl iddo. Mae dadansoddiad gofalus o’r holl sylwadau, adborth a chyflwyniadau holiadur wedi’i gwblhau a chyflwynir y canfyddiadau yn yr Adroddiad Ymgynghori Cyhoeddus 2024. 
• Parhad o’r asesiad statudol - Ochr yn ochr â’r adborth a ddaeth i law, ac wedi’i lywio ganddo, mae’r drefn asesu statudol wedi parhau. Mae dau grŵp cynghori, yn cynnwys cynrychiolwyr o awdurdodau lleol o’r holl awdurdodau yr effeithir arnynt o bosibl, wedi parhau i gyfarfod yn rheolaidd.
• Astudiaethau - Rhannwyd cyfres o astudiaethau yn yr ymgynghoriad cyhoeddus gan gynnwys adroddiadau a oedd yn archwilio ‘nodweddion arbennig’ yr ardal, a’r ‘grymoedd dros newid’ sy’n effeithio ar y nodweddion arbennig. Yr adroddiad ‘opsiynau rheoli’ a fu’n ystyried ffyrdd posibl o helpu i fynd i’r afael â’r grymoedd dros newid, a’r adroddiad ‘ardaloedd gwerthuso’ a fu’n asesu’n union pa ardaloedd sy’n bodloni’r meini prawf dynodi statudol. Mae’r astudiaethau i gyd ar gael i’w gweld. 
• Asesiadau effaith - Ar sail eich adborth a’ch tystiolaeth newydd rydym bellach yn y broses o ddwyn ynghyd ystod o asesiadau effaith a gwerthusiadau er mwyn i Fwrdd CNC allu gwneud penderfyniad gwybodus yn 2025. Yn amodol ar gymeradwyaeth y bwrdd, byddai ymgynghoriad statudol yn cael ei gynnal yn ystod hydref a gaeaf 2025.

Cefndir

Yn ei Rhaglen Lywodraethu (2021-2026), nododd Llywodraeth Cymru ei bwriad i ddynodi parc cenedlaethol newydd yng Nghymru yn seiliedig ar Dirwedd Genedlaethol Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy (a elwid gynt yn Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol neu ‘AHNE’). Yna comisiynwyd Cyfoeth Naturiol Cymru gan Lywodraeth Cymru, fel y cynghorydd statudol ar dirwedd, i werthuso’r achos am y parc cenedlaethol newydd arfaethedig. Cynhelir yr asesiad o fewn tymor presennol y Senedd (2021-2026).

Mae CNC yn annibynnol, a bydd yn gwneud argymhelliad ar sail tystiolaeth er budd pobl Cymru (cenedlaethau’r presennol a’r dyfodol). Bydd y weithdrefn asesu yn egluro a ydyw’r meini prawf statudol ar gyfer dynodi yn cael eu bodloni, ac a ydyw dynodiad yn briodol ar gyfer yr ardal.

Os bydd CNC yn ystyried bod dynodiad yn briodol ac yn ddymunol, bydd ‘gorchymyn dynodi’ yn cael ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru, a fydd wedyn yn penderfynu a ddylid cadarnhau, gwrthod neu amrywio’r gorchymyn dynodi. Os caiff ei gadarnhau, byddai pedwerydd parc cenedlaethol yng Nghymru yn cael ei greu. Y parc newydd cyntaf ers 1957, a’r cyntaf erioed i gael ei greu yn gyfan gwbl yng Nghymru a chan Gymru.

Sut gallwch chi gymryd rhan?

Dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, rydym wedi cynnig amrywiaeth o gyfleoedd i chi rannu eich barn a’ch adborth â ni, drwy gynnal cyfnod ymgysylltu yn 2023 ac ymgynghoriad cyhoeddus yn 2024. Mae eich adborth wedi bod yn amhrisiadwy ac wedi chwarae rhan bwysig wrth lunio ein ffordd o feddwl a llywio’r asesiadau.

Yn 2023, cynhaliwyd cyfnod ymgysylltu â’r cyhoedd rhwng mis Hydref a mis Tachwedd 2023 ar fap cychwynnol, y cyfeirir ato fel ‘Map Ardal Chwilio’.

Yn fwy diweddar, cynhaliwyd ymgynghoriad cyhoeddus rhwng mis Hydref a mis Rhagfyr 2024 ar ffin ddrafft arfaethedig, y cyfeirir ati fel ‘Map Ardal Ymgeisiol’.

Yn ystod hydref a gaeaf 2025, yn amodol ar gymeradwyaeth Bwrdd CNC, byddwn yn cynnal ymgynghoriad statudol ar ffin ddiffiniedig.