Cynllun Adnoddau Coedwig Rhydymain

Trosolwg

Cyfoeth Naturiol Cymru sy’n gyfrifol am reoli coetiroedd a choedwigoedd Cymru sy’n eiddo cyhoeddus yn gynaliadwy. Cânt eu rheoli er budd a lles y bobl sy’n ymweld â nhw ac yn dibynnu arnyn nhw am eu bywoliaeth. Mae’r cyfrifoldeb hwn yn cynnwys gwella eu bioamrywiaeth a’u gallu i wrthsefyll newid yn yr hinsawdd yn yr hirdymor fel y bydd cenedlaethau’r dyfodol hefyd yn gallu mwynhau’r buddion y maent yn eu darparu. Bob deng mlynedd mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn adolygu’r cynlluniau rheoli hirdymor ar gyfer pob ardal goedwig. Mae'r rhain yn cael eu crynhoi mewn Cynllun Adnoddau Coedwig newydd

Lleoliad

Mae ardaloedd coedwig Rhydymain i'r gogledd-orllewin a de-ddwyrain o afon Wnion. Mae'n cynnwys dwy ardal goedwig o'r enw Cae’r Defaid a Rhyd-y-main.  Cyfanswm yr arwynebedd yw 1,155 hectar.

Bydd yr ardaloedd hyn gyda'i gilydd bellach yn ffurfio Cynllun Adnoddau Coedwig Rhyd-y-main (gweler y map isod).

Mae wedi’i leoli o fewn parth awdurdod cynllunio Cyngor Sir Gwynedd ac mae'r cyfan ohono o fewn Parc Cenedlaethol Eryri. Yn weladwy, mae'r rhan fwyaf o Gae'r Defaid wedi'i chuddio ond mae rhywfaint o ran ddeheuol Cae'r Defaid a rhannau mawr o floc Rhyd-y-main yn weladwy o nifer o leoliadau, gan gynnwys pentref Brithdir, yr A470 i'r de o Ddolgellau, a chrib mynydd Aran Fawddwy – i'r de, mae rhannau o floc Rhyd-y-main yn weladwy o bentref Rhyd-y-main ei hun.  Mae rhai golygfeydd cyfyngedig yn digwydd o'r A494 rhwng Dolgellau a'r Bala.

Mae'r holl goedwig o fewn dalgylch dŵr afon Mawddach (yn bennaf afon Wnion).

Cae’r Defaid (455 hectar) – Wedi’i leoli yn bennaf mewn ardal ynysig rhwng Rhobell Fawr i'r gorllewin a Dduallt i'r dwyrain, ar ddiwedd ffordd gyngor fach i'r gogledd o bentref Rhyd-y-main.  Mae gwaith cwympo coed sylweddol wedi digwydd o ran y cylchdro cyntaf. Cafwyd gwared ar un nodwedd dirlunio wael i'r de.  I'r gorllewin o ardal fawr Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig, Ardal Cadwraeth Arbennig ac Ardal Gwarchodaeth Arbennig Migneint–Arenig–Dduallt.

Prif flociau Rhyd-y-main (676 hectar) – Bloc mwy gweladwy rhwng y brif A494 (y rhan rhwng Dolgellau a'r Bala) a chrib mynydd Aran Fawddwy.  Yn eithaf gweladwy ond mae nifer o faterion tirlunio eisoes wedi’u trafod.  Eu cymuned agosaf yw pentref Rhyd-y-main.

Blociau'r Wenallt sy'n gyfagos i'r A494 – Dau floc bach (hefyd sawl ardal fach arall, Esgair Gawr a Llety Wyn, yn union ger yr A494.

Crynodeb o'r amcanion

• • Cynyddu amrywiaeth oedran, rhywogaethau a strwythur pan fo'n bosib i gynyddu gwydnwch i blâu a chlefydau wrth wella gwytnwch i'r newid yn yr hinsawdd. 
  • Gwneir gwaith teneuo rheolaidd i wella amrywiaeth ecolegol a chynyddu opsiynau ar gyfer rheoli yn y dyfodol, gan gynnwys y defnydd posib o systemau coedamaeth bach eu heffaith. Bydd hyn yn mwyafu cynhyrchu pren a chynyddu’r defnydd o brosesau naturiol (adfywio naturiol).
  • Ystyried yr holl gyfleoedd i gynyddu amrywiaeth strwythurol o fewn clystyrau drwy fabwysiadu amrywiaeth o systemau coedamaeth bach eu heffaith os yw'n bosib.
  • Creu ecosystem a strwythur coedwig parhaol ac amrywiol sy'n cynnwys coetir ar lannau afon a choetir brodorol (newydd), gwarchodfeydd naturiol, dargadwedd hirdymor, coetir dilyniadol, a chlytwaith o gynefinoedd agored, gan gynnwys ffyrdd coedwig a rhodfeydd. Caniatáu am amrywiaeth o drefniadau rheoli coetir lle mae prosesau naturiol yn unig yn digwydd. Bydd hyn nid yn unig o fudd i strwythur y goedwig ond bydd hefyd yn darparu cynefin parhaol pwysig ar gyfer amrywiaeth o ffawna a fflora (fel safleoedd nythu’r gwalch marth a chynefinoedd cen).
  • Cynyddu'r defnydd o brosesau naturiol (adfywio naturiol) lle y bo'n briodol wrth sefydlu cnydau newydd, yn enwedig rhywogaethau llydanddail brodorol.
  • Parhau i fod yn goedwig gynhyrchiol iawn o ran cynhyrchu pren, gan ddefnyddio, gymaint â phosib, amrywiaeth o rywogaethau coed (pren) a fydd yn ffynnu nawr ac yn y dyfodol yn unol â rhagfynegiadau'r newid yn yr hinsawdd ac a ddylai barhau i gynnal cyflenwad cynaliadwy rheolaidd o bren.
  • Parhau i archwilio'r potensial am brosiectau ynni adnewyddadwy cynaliadwy o fewn ardal y goedwig. Parhau i gefnogi cynlluniau hydro cyfredol ym mhrif floc Rhyd-y-main (gan gynnwys y rheiny sydd wedi'u trwyddedu ond heb eu hadeiladu/cwblhau eto).
  • Chwilio am gyfleoedd i gefnogi busnesau lleol, marchnata pren lleol a chynhyrchion/gweithgareddau eraill.
  • Mae'r goedwig yn ffynhonnell cyflogaeth leol a dylid sicrhau bod hon yn cael ei chynnal a chwilio am gyfleoedd am ragor o gyflogaeth, yn uniongyrchol neu'n anuniongyrchol, wrth gynhyrchu pren a gweithgareddau eraill yn y goedwig.
  • Defnyddio’r cyrsiau dŵr, cynefinoedd coetir brodorol cyfredol, cynefinoedd agored uwchdir fel sail i strwythur coedwig parhaol, gan greu rhwydweithiau cynefinoedd mwy gyda chysylltiadau gwell â choetir hynafol lle y bo'n bosib, a bydd y cysylltiad rhwydwaith hwn o goetir torlannol a choetir brodorol yn gwella ansawdd dŵr ac yn gwella bioamrywiaeth.
  • Nodi ardaloedd o fawn dwfn i’w hadfer a gwaredu unrhyw ardaloedd o gnydau masnachol sydd wedi cael eu tyfu'n wael.
  • Rheoli ehangder llwyrdorri o fewn dalgylchoedd dŵr, er mwyn lleihau'r effaith ar lifoedd y dŵr (prif lifoedd) a llwythi critigol mewn dalgylchoedd sy'n sensitif i asid. 
  • Diogelu a gwella cyflwr ecolegol y Coetir Hynafol a Lled-Naturiol, diogelu holl nodweddion coetir hynafol, a gwella cyflwr holl safleoedd Coetir Hynafol a Blannwyd.
  • Creu neu wella mannau agored neu goetir olynol mewn ardaloedd o fawn dwfn (yn bennaf bloc Cae'r Defaid ond hefyd ar wasgar mewn ardaloedd llai mewn mannau eraill, yn cysylltu o bosib â chynefin uwchdir agored (gweler yr ardal ddynodedig gyfagos – Ardal Gwarchodaeth Arbennig, Ardal Cadwraeth Arbennig a Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig Migneint–Arenig–Dduallt)), coetir brodorol a pharthau torlannol.  Cymryd camau gweithredu i adfer ardaloedd mawn dwfn lle yr argymhellir hynny.
  • Creu cynllun priodol i ddiogelu a rheoli'r cynefin rhostir/cors (Ardal Gwarchodaeth Arbennig, Ardal Cadwraeth Arbennig a Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig Migneint–Arenig–Dduallt) o gonwydd cynhyrchiol a gall hyn gynnwys – creu cynefin coetir brodorol uwchdir, mannau agored newydd (yn gysylltiedig ag adfer mawn), a/neu waith cynlluniedig i waredu rhywogaethau anfrodorol o'r ardaloedd dynodedig rhwng coedwig a rhostir yn rheolaidd. 
  • Lleihau effeithiau niweidiol posibl asideiddio trwy gynnal ansawdd dŵr da a gwell trwy gynefin torlannol a chysylltiadau gwell, ardal fwy o goetir brodorol, a rhwydweithiau cynefinoedd gwell yn seiliedig ar y seilwaith torlannol. Dylai’r cynllun anelu at sicrhau bod holl weithrediadau'r goedwig yn ceisio'r safonau uchaf.
  • Cynyddu cyfleoedd ar gyfer cynefin pren marw drwy nodi dargadwadau tymor hir a gwarchodfeydd naturiol ond hefyd o fewn yr holl ardaloedd drwy newid arferion gweithredol a gadael pren marw (gwynt) yn ei le, sydd oll yn cynnal bywyd amrywiol o fewn ecosystem y goedwig.
  • Mae gweithgareddau i leihau perygl llifogydd yn cynnwys y canlynol – gwella cynefin torlannol, defnydd cynyddol o ardaloedd bach o lwyrdorri, ehangu ardaloedd llwyrdorri cynlluniedig o fewn dalgylchoedd, cynyddu teneuo, cynnal gorchudd y coetir, ac ehangu'r ardal goetir frodorol.
  • Gwella amrywiaeth weladwy'r goedwig trwy gynyddu'r amrywiaeth strwythurol ac amrywiaeth y rhywogaethau o fewn clystyrau a rhyngddynt a mwy o goetir brodorol a chynefinoedd torlannol.
  • Mae yna nifer o nodweddion hanesyddol bach (gan gynnwys hen ffermydd, waliau cerrig ac ati) y mae angen eu diogelu ac, os yw'n bosib, eu gwella, naill ai drwy ehangu mannau agored neu goetir brodorol.
  • Cynnal hawliau tramwy cyhoeddus a sicrhau eu bod yn cael eu hystyried yn ystod gweithgareddau gweithredol a bod rhwystrau’n cael eu hailosod fel y bo'n briodol.
  • Cynnal lefel gyfredol o weithgareddau, megis ralïau modur, enduros a digwyddiadau ceffylau, gan gynnal a gwella cysylltiadau â chymunedau lleol i sicrhau bod lefelau mynediad a defnydd cyfredol yn cyd-fynd ag anghenion lleol.

Map o'r lleoliad

Gweler isod pdf o'r cynllun drafft

Map 1 - Gweledigaeth Hirdymor

Map 2 - Y Strategaeth Rheoli Coedwigoedd a Chwympo Coed

Map 3 - Mathau o Goedwigoedd ac Ailblannu

Mae'r ddogfen hon yn helpu i egluro rhai o'r categorïau sydd i’w gweld ar y mapiau uchod:

Esboniad o allweddi’r map

Pam bod eich barn yn bwysig

Hoffem wybod eich barn a'ch barn ar y cynlluniau newydd ar gyfer Rhydymain fel gall ein helpu ni i wella rheolaeth hirdymor o'r goedwig.

Beth sy'n digwydd nesaf

Byddwn yn edrych ar yr hyn rydych wedi'i ddweud i'n helpu i ddatblygu'r cynllun.